Categoriearchief: toneelvertalen

Diversen, Noors toneel, toneelvertalen

Jon Fosse, young adults en long-covid

Begin december 2022 kreeg ik voor het eerst covid. Hoewel ik aanvankelijk niet erg ziek was, ontwikkelde het zich tot een longontsteking en daarna long-covid, wat het leven de afgelopen maanden er niet eenvoudiger op maakte. Inmiddels ben ik alweer een heel eind opgekrabbeld. Het gaat absoluut de goede kant op, maar het duurt inderdaad akelig lang. Het zal nog wel even duren voor ik weer helemaal terug in vorm ben.

Toen ik ziek werd, had ik net een opdracht aangenomen voor een boekvertaling waar haast bij was. Gelukkig kun je ook liggend vertalen, al ging het door concentratieproblemen en vermoeidheid langzamer dan ik gewend ben. Het lukte nét om de deadline te halen. De young adult-roman Royalteen I: De Erfgenaam (Halve kongeriket 1- Arvingen) ligt inmiddels overal in de winkels. Deel II heb ik nog onderhanden, maar dat is over een maandje ook gereed voor de persklaarmaker. Voor wie geïnteresseerd is: het is natuurlijk geen hogere literatuur, maar de boeken zijn wel veel beter dan de films die Netflix ervan gemaakt heeft.

Ondertussen is Maatschappij Discordia bezig met de LIRAfonds-aanvraag voor de vertaling van weer een stuk van Fosse: Warm (Varmt). Als het allemaal een beetje lukt ga ik dat deze zomer voor hen vertalen en gaan ze er dan samen met STAN een voorstelling van maken.

Tenslotte reis ik volgende week weer eens naar Bergen om de oer-productie van Fosses nieuwste toneeltekst te zien: I svarte skogen inne, dat nu op Bergen International Festival staat. Ik heb het openingsweekend moeten laten schieten dit jaar. Dat is voor nu helaas nog wat veel van mezelf gevraagd, maar ben heel blij dat ik op een rustiger moment dit stuk toch kan gaan bekijken. Met grote dank aan de festivalorganisatie en de Noorse ambassade, die mijn reis weer sponsoren.

De Engelse titel is een letterlijke vertaling van het Noors: ‘Inside the black forest’. Ik zou het zelf meer in de richting zoeken van ‘In het diepe donkere bos’; het sprookjes-element is zeker aanwezig in de Noorse titel. De tekst vond ik zelf erg mooi en ik ben ook heel benieuwd naar de voorstelling. Bovendien is het fijn dat ik in Bergen eindelijk mijn verzameling Noorse literatuur weer verder kan aanvullen.

Duits toneel, Productie, toneelvertalen

Alweer herfst

Het was een druk half jaar. Afgelopen week heb ik mijn vertaling van Sybille Bergs Und sicher ist mit mir die Welt verschwunden (deel 4 in de Menschen mit Problemen-serie) ingeleverd bij het Vlaamse gezelschap Ensembletheater uit Antwerpen. Frau Berg, die overigens graag met hen/hun wil worden omschreven, schrijft scherp, grappig en met flink wat ironie. Het was erg leuk om me daar op te mogen storten en ik ben benieuwd hoe het er in het Nederlands uit zal gaan zien. De première is volgende maand en dan volgt een kleine tournee in Vlaanderen.

In juni was ik in Berlijn om de Duitse voorstelling te gaan bekijken, van regisseur Sebastian Nübling bij het Gorki theater. Komend seizoen terug op de speellijst en een absolute aanrader.

Noors toneel, toneelvertalen

Zo was het

Deze week komt er een splinternieuwe vertaling van mij uit bij De Nieuwe Toneelbibliotheek. Het gaat om een stuk van Jon Fosse uit 2020, Zo was het (Slik var det), dat in het Nederlandse taalgebied nog niet te zien of te lezen was (trouwens, tot nu toe in geen enkel taalgebieden behalve het Noors).

Dit boekje kwam een beetje anders dan anders tot stand. Het is niet zoals meestal gefinancierd door een gezelschap, dat de vertaling op dat moment zelf in productie heeft; het is er gekomen op mijn initiatief, met financiële steun van het Letterenfonds en De Nieuwe Toneelbibliotheek. Ik las vorig jaar de tekst in het Noors, vond hem erg mooi en dacht dat meer mensen hem zouden willen lezen.

Dit is in tien jaar het eerste nieuwe stuk van Fosse, die 2010 verkondigde dat hij geen toneel meer wilde schrijven. Dat lijkt nu echt voorbij: Na Zo was het heeft hij meteen nog twee stukken geschreven, waarvan er één, Sterk vind (Stevige wind), het afgelopen jaar zijn première beleefde in Oslo en onlangs ook in Berlijn. Het laatste van de drie stukken, I svarte skogen inne (Diep in het donkere bos) is ook in Noorwegen nog niet uitgebracht.

Zo was het is een avondvullende monoloog van een oude man, die aan het einde van zijn leven de balans opmaakt (die zeker niet altijd in zijn voordeel uitvalt) en zijn angst voor de naderende dood onder ogen probeert te zien. Sander Janssens schreef er vandaag over in NRC Handelsblad:

‘Voor de oude man in Zo was het, een nieuw toneelstuk van Jon Fosse, bestaat de toekomst hooguit uit het ophalen van meer herinneringen aan het verleden. Die constatering is wreed maar noodzakelijk. […] Trefzeker vertaalt Fosse grote existentiële thema’s als ouderdom en de poging je daarmee te verzoenen, naar de banaliteit van het leven van een broze, eenzame man. Met horten en stoten en goeie tegenzin, incasseert hij zijn ouderdom.’
(NRC 15/12/21)

Het boekje kun je bestellen voor €12,50 op de website van De Nieuwe Toneelbibliotheek, of bij elke goede boekhandel in Nederland en Vlaanderen.

toneelvertalen

College toneelteksten vertalen

Op 14 september gaf ik een lezing bij het Expertisecentrum Literair Vertalen (ELV) over het vertalen van toneelteksten. In eerste instantie bedoeld als inleidend college voor de deelnemers van de cursus toneelvertalen Nederlands-Frans, maar ook het eerste in een reeks ‘expertlezingen’ ter ere van het twintigjarig bestaan van het ELV deze herfst over allerlei vertaal-gerelateerde onderwerpen. Nu alle colleges uit de reeks zijn gegeven, zijn ze deze week online gezet op de website van het ELV en nu dus voor iedereen toegankelijk.

Ik vond het erg leuk om te doen en ben best ondanks de verkoudheid waar ik onder leed tevreden met het resultaat. Via deze link kun je de hele reeks bekijken op de site van het ELV. Andere sprekers waren o.a. Rokus Hofstede, Yra van Dijk en Abdelkader Benali.