Categoriearchief: Productie

Nieuw boekje met stuk van Jon Fosse

Nu bij DNTB te krijgen: mijn vertaling van het toneelstuk Warm (Varm) van Jon Fosse, vertaald voor tg. STAN & Maatschappij Discordia. Hun voorstelling ging afgelopen september in première in Oslo waar ze te gast waren op het Fossefestival. De voorstelling (met Engelse boventiteling) kreeg een uitgebreide recensie in ‘Norsk Shakepearetidskrift’, de Noorse Theaterkrant onder de titel En perle – ‘Een pareltje’. Ik vertaalde het artikel even snel voor de gezelschappen, wie geïnteresseerd is vindt het hier.

Het boekje kan zoals altijd besteld worden via de website van DNTB.

In maart en april 2024 gaat Warm nog op tournee door Nederland en Vlaanderen, kijk voor data en verdere info op de website van Discordia.

DE EERSTE MAN
Ja het was zomer en
en ja

DE TWEEDE MAN
En toen kwam

DE EERSTE MAN
Iemand kwam

DE TWEEDE MAN
Zij kwam

DE EERSTE MAN
Over wie heb je het

DE TWEEDE MAN
En zij
Ja ze droeg
ja
ja een zwart badpak


Matthias de Koning, Anette Kouwenhoven en Damiaan de Schrijver in Warm. foto: Tg STAN

Alweer herfst

Het was een druk half jaar. Afgelopen week heb ik mijn vertaling van Sybille Bergs Und sicher ist mit mir die Welt verschwunden (deel 4 in de Menschen mit Problemen-serie) ingeleverd bij het Vlaamse gezelschap Ensembletheater uit Antwerpen. Frau Berg, die overigens graag met hen/hun wil worden omschreven, schrijft scherp, grappig en met flink wat ironie. Het was erg leuk om me daar op te mogen storten en ik ben benieuwd hoe het er in het Nederlands uit zal gaan zien. De première is volgende maand en dan volgt een kleine tournee in Vlaanderen.

In juni was ik in Berlijn om de Duitse voorstelling te gaan bekijken, van regisseur Sebastian Nübling bij het Gorki theater. Komend seizoen terug op de speellijst en een absolute aanrader.

Inslulted. Belarus

Sinds de verkiezingen van afgelopen augustus gaan in Wit-Rusland grote groepen mensen de straat op om te protesteren tegen het bewind van Aleksandr Loekasjenko. De demonstraties worden gewelddadig de kop ingedrukt, maar de geest van de vreedzame revolutie lijkt niet te stoppen. Te midden van de demonstraties schreef de Belarussische toneelschrijver Andrei Kureichik een vlammende toneeltekst, Insulted. Belarus(sia), waarin hij documentaire teksten en ooggetuigenverslagen vermengd tot een theatraal verslag ‘from the battle grounds’. Zeven personages, van Loekasjenko en diens zoon tot aan oppositieleider Svetlana Tichanovskaja, een opstandeling en een waarnemer bij het kiesbureau, vertellen hun verhaal over de verkiezingen en de nasleep.

Vrijwel direct na zijn voltooiing is de tekst vanuit het Russisch naar het Engels vertaald door John Freedman, een vriend van Kureichik. De vertaling wordt nu over de hele wereld gelezen, live en online, als steun voor de opstand in Wit-Rusland. Op verzoek van Het Nationale Theater en dankzij een financiële bijdrage van Stichting Melanie maakte ik met grote spoed een vertaling naar het Nederlands, gebaseerd op de Engelse vertaling van John Freedman. Op 23 en 24 november 2020 zijn er theatrale lezingen van deze tekst in Den Haag, Amsterdam en Arnhem.

Gezelschappen die geïnteresseerd zijn in de Nederlandse tekst kunnen mailen naar maaike@tinygrass.nl . De tekst is inmiddels ook gepubliceerd door De Nieuwe Toneelbibliotheek (#603) en hier te bestellen.

Het Nationale Theater, Den Haag
Cast: Mariana Aparicio Torres, Bram Coopmans, Yela de Koning, Rick Paul van Mulligen, Betty Schuurman, Joris Smit en Stefan de Walle
livestream: maandag 23 november om 20.00u
www.hnt.nl/belarus of www.theaterbellevue.nl

Frascati Producties, Amsterdam
Cast: Viktor Griffioen, Niek van der Horst, Anneke Sluiters, Tibor Lukacs, Jesse Mensah, Marijn Prakke en Eva Zwart.
Livestream: dinsdag 24 november om 19.00u (Radio Futura)
www.frascatitheater.nl/voorstelling-radiofutura2020

ArtEZ Toneelschool / Docent Theater, Arnhem
Cast: Remy Meeuwsen, Sytze Bouma, Tim van der Molen, Esther van Steenis, Nina de Wringer, Hannah Vrijenhoek en Joppe Klein
Livestream: dinsdag 24 november om 19.30u
https://atd.world/theater

Het Arsenaal/Lazarus, Gent (België)
Cast: Koen De Graeve, Pieter Genard, Willy Thomas, Joris Van den Brande, Ariane van Vliet, Dominique Collet en Sietse Remmers
Livestream: zaterdag 28 november om 20.15
https://www.arsenaallazarus.be/kalender/item/ontluisterende-theaterlezing-insulted-belarussia

Nu te zien: ‘Tom Pain’ en ‘Skylight’

‘Tom Pain’, foto Joris Smit

Zoals al aangekondigd zijn er onlangs twee toneelvoorstellingen in première gegaan in nieuwe vertalingen van mij: Skylight bij TG Oostpool en de monoloog Tom Pain bij Het Nationale Theater in Den Haag. Beide voorstellingen zijn inmiddels lovend besproken in de media, waarbij ook de vertalingen de nodige complimenten kregen.

De monoloog Tom Pain van Will Eno, gespeeld door Bram Coopmans in een regie van Eric de Vroedt, is onderdeel van het “HNT speelt altijd”-programma. Houd de website van Het Nationale Theater in de gaten voor de speellijst; deze is op het moment dit ik dit schrijf nog niet beschikbaar.

Ook Skylight van David Hare is, in een bewerking en regie van Jeroen de Man, aangepast aan het COVID-tijdperk: Er is gewerkt met twee verschillende casts, wat dus in feite ook twee verschillende voorstllingen oplevert. De speelllijst van Skylight vind je hier.

Wat quotes uit de pers:
“Vlijmscherp zijn die dialogen bovendien, door De Man en vertaalster Maaike van Rijn lekker bekkend naar Nederland anno nu overgezet. Ze gaan ver voorbij elk sentiment, leggen juist de vinger op de verschillen in levensvisie van het tweetal.” (Hanny Alkema over ‘Skylight’ in Trouw)

“De tekst (knap vertaald door Maaike van Rijn) volgt weliswaar die hoofdlijn, maar slaat ook voortdurend zijweggetjes, afslagen en vluchtheuvel in. Met de moed der wanhoop grijpt Tom zich vast aan de taal, hij jongleert ermee als een entertainer.” (Hein Janssen over ‘Tom Pain’ in De Volkskrant)

“De monoloog Thom Pain (based on nothing) van de Amerikaan Will Eno ging in 2004 in première, en was toen een hit op het Edinburgh Fringe Festival. Ook in de nieuwe Nederlandse vertaling van Maaike van Rijn is glashelder waarom: de tekst van het stuk is niets minder dan magistraal.” (Laura Roling, Theaterkrant.nl)

Skylight (1995) van David Hare is meer dan een overspeldrama. Botsende levensvisies en generatieconflicten spelen eveneens een grote rol, zeker in de mooie bewerking van regisseur Jeroen De Man en vertaler Maaike van Rijn.” (Henri Drost, Theaterkrant.nl)

‘Skylight’, foto TG Oostpool

In première: Tom Pain bij Het Nationale Theater

Behalve Skylight (zie het vorige bericht) gaat er nog een vertaling van mij in première deze maand: Tom Pain (originele titel: Thom Pain) van Will Eno. Deze schurende monoloog wordt gespeeld door Bram Coopmans, de regie is van Eric de Vroedt.

De voorstelling is al voor de zomerstop een aantal keer uitgeprobeerd met publiek. Ik zag een van die try-outs en vond die veelbelovend. De première is op 29 augustus a.s. in de Koninklijke Schouwburg, in Den Haag, daarna gaat de productie op tournee. Hij maakt onderdeel uit van de aangepaste programmering van Het Nationale Theater dit najaar, dat onder de geweldige titel HNT speelt altijd verschillende korte producties op een avond presenteert. Voor meer informatie: zie de website van HNT.

Sommige mensen zijn voor het geluk geboren. Tom Pain hoort niet bij die mensen. Vrijuit associërend deelt hij met het publiek zijn onalledaagse kijk op de dagelijkse worsteling die de zoektocht naar geluk voor mensen als hij elke dag weer is: rauw, ongepolijst en kwetsbaar. Deze solo was dé hit van het Edinburgh Fringe Festival 2004. Guardian-recensent Lynn Gardner noemde het tien jaar later “nog altijd de beste monoloog die ik ooit heb gezien.”

foto Joris Smit / HNT

in première: Skylight bij Toneelgroep Oostpool

Ondanks de COVID-toestanden gaan er komende maand twee nieuwe titels in première waarvoor ik de vertaling heb gemaakt. Over de tweede meer in het volgende bericht.

Skylight is een coproductie van Toneelgroep Oostpool en Het Nationale Theater. Het stuk van David Hare is bewerkt en wordt geregisseerd door Jeroen De Man. Er is gerepeteerd met een dubbele cast, om te voorkomen dat in deze rare tijd een ziektegeval de hele tournee in de war schopt.

De première is op 12 september a.s. in Stadstheater Arnhem, daarna gaat de voorstelling op tournee tot 12 december. Voor meer informatie zie de website van Oostpool.

Jeroen De Man haalt in zijn laatste regie bij Oostpool het prijswinnende Skylight van de Britse toneelschrijver David Hare naar het hier en nu. In dit actuele huiskamerdrama zet De Man de verhoudingen tussen man en vrouw op scherp door de oorspronkelijke genderverdelingen van de drie personages om te wisselen.

Ik ben de wind



Afgelopen herfst werkte ik voor Maatschappij Discordia en TG STAN aan de vertaling van Eg er vinden van Jon Fosse (2007). Het was een last minute-plan van acteurs Matthias de Koning en Damiaan De Schrijver, want “er was nog een gaatje in de programmering voor dit seizoen”.

Normaal worden voorstellingen minstens een jaar van te voren geboekt, maar nu moesten er een maand of twee van te voren dus nog speelplekken gevonden worden. Enkele theaters in Nederland hadden nog wel plek, dus de voorstelling ging na de première in Frascati (Amsterdam) op 20 december nog naar de Toneelschuur in Haarlem en Kikker in Utrecht. Monty in Antwerpen heeft nog een paar data bijgeboekt eind februari en daarna is het alweer over. Gelukkig blijft de voorstelling bij Discordia en STAN op het repertoire, en zal zeker  terugkeren in een volgend seizoen.

Omdat Matthias en Damiaan de voorstelling zelf zouden spelen, en Damiaan uitsluitend prachtig Vlaams spreekt, zijn we met zijn drieën tot een ‘spelersversie’ gekomen, een lichte bewerking van de vertaling waarin onder meer alle replieken van personage “De Ander” in het Vlaams zijn. Het was even wennen om op die manier te werken, maar ook erg leuk. Vertalen is een solitair vak, soms tot mijn verdriet, dus met twee flamboyante heren een zonnige dag lang op een terras in Amsterdam aan de tekst werken vormde een prettige afwisseling. En het resultaat is de moeite, zowel de tekst als de voorstelling zijn wat mij betreft geslaagd.

Het tekstboekje is uitgekomen bij De Nieuwe Toneelbibliotheek en bevat zowel de ‘schone’ vertaling uit het Noors als de spelersversie. Het boekje is hier online te bestellen.

De voorstelling leverde twee recensies op, beiden zeer positief:

“Het is een weergaloos mooie toneeluitvoering, raadselachtig, enerverend op ingehouden manier en poëtisch (…) De vertaling is van Maaike van Rijn; de acteurs zelf maakten er een toneelspelersversie van. In de boekuitgave door De Nieuwe Toneelbibliotheek staan beide versies afgedrukt, zodat er na het zien van de voorstelling nog veel moois te lezen is.” – Kester Freriks op Theaterkrant.nl, 21/12/2018

“De twee vrienden in Eg er vinden (naar een tekst van Jon Fosse, voor het eerst naar het Nederlands vertaald door Maaike van Rijn) maken een boottochtje. Terwijl de een (De Schrijver) steeds contact probeert te maken met zijn reisgenoot, zakt de ander (De Koning) steeds verder weg in duistere overpeinzingen. Loepzuiver vangt de tekst een gevoel van wegdrijven, het verloren gaan van een vriendschap, van contact, van de wil om verder te leven. Vanwege de elliptische vorm en het bewuste gebrek aan dynamiek blijft de inhoudelijke reikwijdte van Eg er vinden bescheiden – het is niets meer en niets minder dan een onderdompeling in een bepaalde staat van zijn. De existentiële onmacht die in het stuk centraal staat wordt echter buitengewoon tastbaar: dankzij de onnadrukkelijkheid van de voorstelling glipt het geheel als zand tussen je vingers door, en blijft er alleen een gevoel van ongrijpbaar verlies achter.
– Marijn Lems in NRC Handelsblad, 27/12/2018

 

De revisor: labberdaan! labberdaan!

Op 16 januari ging De revisor van Nikolaj Gogol in première bij het Nationale Toneel in Den Haag, in een vertaling van Maaike van Rijn en een bewerking en regie van Theu Boermans.

De Nederlandse Toneeljury heeft de voorstelling inmiddels tot één van de zes beste grote zaal-voorstellingen van seizoen 2015-2016 benoemd. Dat is niet alles: hoofdrolspeler Joris Smit werd genomineerd voor de Louis d’Or (beste mannelijke hoofdrol) en Mark Rietman voor de Arlecchino (beste mannelijke bijrol).

De Nederlandse Toneeljury:
“Regisseur Theu Boermans pakt uit bij zijn Nationale Toneel met een ingrijpende bewerking van Gogols beroemde satire. Zijn Revisor is prachtig toegesneden op het hier en nu, met heerlijk herkenbare ploeterende personages die het met zichzelf toch steeds wat beter voor hebben dan met de ander – en daar uiteindelijk niet mee weg komen. Kleine corruptie en grote gebaren strijden bij de personages om voorrang in deze oergeestige, actuele voorstelling waarin de grote acteursgroep haar komisch talent laat flonkeren.”

Kijk hier voor het volledige juryrapport over de voorstelling.

 

Joris Smit in De revisor (c) Kurt van der Elst
Joris Smit in De revisor (c) Kurt van der Elst

Deze ogen

Deze ogen (Desse auga, 2008) is een van de laatste stukken van Jon Fosse. Met zijn alledaagse maar poëtische taal schrijft Fosse over de zee, de liefde en de dood. Deze ogen is maar één keer eerder opgevoerd, op het strand in Noorwegen. Maaike van Rijn maakte een nieuwe vertaling voor de  afstudeervoorstelling van Ingrid Askvik (Regie Opleiding, Theaterschool Amsterdam).

Maar
er is iets hier
iets dat zal zorgen
dat wij verdwijnen
en het is immens 

Een man en een vrouw ontmoeten elkaar bij de zee. Zo is het altijd geweest en zo zal het altijd zijn. Wij zullen hier altijd zijn, toch?
Een verhaal over de levensloop van de twee mensen, het verhaal van de mensheid op aarde en hoe wij proberen aan de dood te ontsnappen door de natuur te overwinnen. Maar kan dat wel?

Deze ogen is als tekstboekje te bestellen bij de Nieuwe Toneelbibliotheek.

Deze ogen
Boekuitgave Deze ogen, De Nieuwe Toneelbibliotheek, 2014